De oorspronkelijke windvaan van de voormalige Commanderie is op het dak van de nieuwe donjon aan het Commanderieplein in Ootmarsum geplaatst. Dat gebeurde met een hoogwerker, die de volledig gerestaureerde windvaan op het dak van de 13 meter hoge donjon van het nieuwe gebouwencomplex met precisiewerk op zijn plaats zette. Speurtochten van de vereniging Heemkunde Ootmarsum hebben er toe geleid dat dit onderdeel van de toenmalige bebouwing boven water kwam.
De gebouwen van de voormalige Commanderie zijn rond 1200 gebouwd. De kapel van de Commanderie van de Ridderlijke Duitse Orde is in 1480 gebouwd onder commandeur Frederik van Beveren. Vanaf 1640 werden de gebouwen privé bezit en in het midden van de 18e eeuw afgebroken bij de bouw van het Huis Ootmarsum. Bouwmaterialen van de Commanderie vonden hun weg in de hele omgeving. Overal zijn nu nog restanten aan te wijzen. Zo ook één van de windvanen. Meindert Hobbema schilderde de gebouwen van de Commanderie/ Huis Ootmarsum. Op een tekening als voorstudie voor dit werk, zijn duidelijk de windvanen te herkennen. De betreffende windvaan uit 1699 heeft, bij de afbraak van de gebouwen rond 1800, zijn weg gevonden naar de iets verderop gebouwde boerderij ‘Erve Vinke’. Sindsdien sierde de windvaan de topgevel van deze boerderij. Bij de verkoop van de boerderij rond de eeuwwisseling werd de windvaan meegenomen door de familie Aarnink, die verhuisde naar ‘achter het kanaal’. Ook is men er achter gekomen wie de windvaan moet hebben gemaakt en dat is Helmich Krüse. Deze man is een gildemeester geweest, want zijn wapen is terug te vinden in de windvaan. Uit onderzoek is gebleken dat hij rond 1664 in Ootmarsum is geboren en voor 1701 in Lage is gestorven.
Nu het gebied van de voormalige Commanderie weer een nieuwe invulling krijgt met de Othmar brouwerij en Gasterij Oatmössche en er een grote donjon wordt gebouwd, was het voor de familie Aarnink een mooie aanleiding de windvaan weer een prominente plek te geven. In overleg met de familie Heupink werd dit idee verder uitgewerkt. Hans Heupink kreeg nog wel de schrik van zijn leven toen hij van de familie Aarnink hoorde dat deze windvaan met haan bij het oud ijzer terecht was gekomen. Het bleek een grap te zijn, want Dirk Heupink de bierbrouwer en zoon van Hans en Elly, kreeg de vaan in bruikleen als huwelijksgeschenk van zijn kameraden op 10 september 2016.
Het oude ijzeren dak-ornament werd gerestaureerd en de haan kreeg weer een coating van bladgoud mede op advies van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Schilder Hemmer uit Geesteren maakte er een waar kunststukje van en voorzag de haan van bladgoud. Henk Urban nam het mechanisme voor zijn rekening. “Vroeger bij Aarnink op de boerderij stond de vaan altijd wat scheef. Dat heb ik verholpen. Binnenin heb ik een busje gemaakt en kogellagers, waardoor de haan zonder problemen draait,” vertelt Urban. Hij had zijn woorden nog maar net uitgesproken of de haan zette zich al in de wind, nadat een kraan het gevaarte omhoog had getild en bouwvakkers van Niehof de windvaan bevestigden op de top van de donjon. Na de plaatsing schittert het haantje na tweehonderd jaar weer in het Commanderiegebied. Het is al direct een vertrouwd en passend beeld, alsof de haan in deze omgeving thuishoort. Met de terugkeer van de oorspronkelijke haan is er een stukje historie van de Commanderie in ere hersteld. En wie de familie Heupink een beetje kent weet dat het hier niet bij zal blijven.
De prachtige fotoserie is van Caspar Kouijzer
Heemkunde Ootmarsum
Oktober 2016
