Na 85 jaar niet vergeten

Op 6 november 1940 steeg vanuit het vliegveld Lindholm (Yorkshire)  een tweemotorige bommenwerper op. Het is een Handly Page Hampden. Vier jonge bemanningsleden kregen als opdracht mee om synthetische oliefabrieken bij Maagdenburg te bombarderen.
Vol goede moed op weg om te strijden tegen de Duitse overheersing in een groot deel van Europa. Uit overlevering is gebleken dat ze veel geluk hebben gehad in een eerdere vlucht. Deze hebben ze met zijn vieren overleefd. De vlucht naar Magdeburg eindigde helaas catastrofaal. De echte oorzaak is nooit achterhaald. De kans is groot dat hun vliegtuig, of tijdens het bombardement of op de terugweg, geraakt is door Duits geschut. Ooggetuigen destijds verklaren in de beide boeken van de Ben Morshuisstichting  Ootmarsum 1940-1945  dat ze rond 5.00 uur in de ochtend  het geronk van vliegtuigmotoren hoorden. Jan Mensink en Herman Nijmeijer kropen hun bed uit en zagen tot hun afgrijzen een vliegtuig naderen, dat geheel in brand stond. Het lukte de piloot niet om het vliegtuig in de lucht te houden en na een grote bocht daalde het toestel steeds sneller en verdween het achter de bomen van de Ageler Es, gevolgd door een enorme ontploffing. De bommenwerper bleek neergestort te zijn achter de Kuiperberg bij de zogeheten Valkenberg waar het een enorme krater achterliet.

Daar staat inmiddels een prachtig monument ter nagedachtenis aan deze omgekomen bemanningsleden. Nog steeds worden de namen van deze bemanningsleden met respect uitgesproken en herdacht door mensen, die heel bewust deze vrijheidsstrijders koesteren. De namen van Colin Walker, Kenyon Gowland, Kenneth Emm en Douglas Cole blijven ook na 85 jaar in herinnering als strijders om ons landje en andere landen te bevrijden van de toenmalige Duitse bezetting. Ieder jaar leggen leerlingen van de basisscholen uit Ootmarsum en Agelo kransen bij de graven op de Hervormde begraafplaats en bij het monument op de Valkenberg.
In Ootmarsum zijn een aantal mensen heel actief geweest om te achterhalen wie de familie is van deze omgekomen bemanningsleden. Van drie van hen was de leeftijd bekend, maar van de vierde dus niet. Ook dat is allemaal achterhaald. De oorzaak van het neerstorten zal een onopgelost raadsel blijven. Belangrijk is echter wel dat direct na deze crash in Ootmarsum en omgeving veel gedaan is om de omgekomen geallieerden militaire eer te geven. De burgers zorgden voor maar liefst 30 kransen en ook de Duitsers eerden de omgekomen bemanningsleden met een krans. De begrafenis op 11 november 1940 ging gepaard met saluutschoten, die door de Duitse soldaten werden gelost. Al met al een bijzonder eerbetoon aan deze vier jonge geallieerden, die op Ootmarsumse grond zijn begraven.

Een speurtocht naar familie van de vier bemanningsleden
In 1990 begon Ootmarsummer Hans Jacobs aan een speurtocht naar familie van de omgekomen  bemanningsleden. In eerste instantie een voorzichtige zoektocht. In het boek Ootmarsum 1940-1945 deel 2 worden de argumenten om het voorzichtig aan te pakken, duidelijk beschreven. Ten eerste was het de vraag of de familie het wel op prijs zou stellen en om de door de tijd wellicht geheelde wonden niet weer open te rijten. De Britse autoriteiten en instanties waren ook zeer terughoudend met het verstrekken van informatie.  Hans Jacobs gooide het over een andere boeg en besloot om een brief te schrijven naar collega’s van de Engelse politie. Het lukte om contact te krijgen met de weduwe van boordschutter Kenneth Emm. In 1947 was zij in Ootmarsum geweest om het graf van haar man te bezoeken. Hans Jacobs kreeg op 1 mei 1995 een telefoontje van haar zoon Dave Hale, die uit haar tweede huwelijk is geboren. Inmiddels was ze 77 jaar en heel blij verrast en ze stelde het erg op prijs dat er vanuit Ootmarsum een zoektocht naar de families van de omgekomen bemanningsleden werd gezocht. Van het één kwam het andere en op 25 augustus 1995 bezocht ze opnieuw Ootmarsum. Vanaf dat moment is er een hechte vriendschap ontstaan.

Zoektocht naar de families van de andere drie bemanningsleden
De naam van Dick Takkenberg moet zeker niet onvermeld blijven. Als oud-marechaussee en voor Ootmarsum lokaal consul van de Nederlandse Oorlogsgravenstichting verzorgde hij met veel toewijding de vier oorlogsgraven. Hij werd daarbij vaak gesteund door zijn vrouw Betty en het is dan ook niet verwonderlijk dat ze samen met Hans en Joke Jacobs het contact onderhielden met de familie Hale. Diezelfde Dick Takkenberg kreeg van de toenmalige begraafplaatsbeheerder Johan Arends een blauw plastic zakje met daarin enkele in het Engels geschreven brieven. Het pakketje lag voor de grafsteen van piloot Colin Walker. Eén van de briefjes was voorzien van adres en telefoonnummer in Engeland. Het volgende contact kreeg body en de Ootmarsumse betrokkenen kregen een uitnodiging om naar Engeland te komen om met de familie Walker kennis te maken. In 2000 bezocht deze familie het graf van hun nazaat op de Hervormde begraafplaats.

Ook met de familie Gowland kreeg het Ootmarsumse ‘thuisfront’ contact. Ook wel weer op een bijzonder manier door ‘gewoon’ en brief te schrijven naar twee families Gowland. Eén van hen kende sergeant Gowland als zijn oom. Deze vertelde dat het voor Kenyon pas zijn tweede vlucht was.
Deze neef zond een foto van een plaquette, die op het plaatselijke kerkhof in Eastbourne is geplaatst met de tekst: In memory of sergeant-pilot Kenyon S. Gowland Royal Air Force killed in action 6th November 1940 at Ootmarsum-Holland.
José Temmink – de Leeuw werd in 2010 aangetrokken door het bordje Commonwealth War Graves. Ze zag bij drie graven de leeftijd van de bemanningsleden, maar niet bij, maar behalve bij sergeant Gowland. Daar startte haar zoektocht en het duurde niet lang of ze vond het geboortejaar bij dit bemanningslid. Nog maar 20 jaar oud en gestorven om te strijden voor de vrijheid van Europa.
Ook van Douglas Cole, het vierde bemanningslid, zijn er wat meer gegevens bekend. Directe contacten heeft dat niet opgeleverd. Duidelijk is ook anno 2025 dat deze strijders voor de vrijheid niet vergeten worden. Betty Takkenberg heeft ooit uitgesproken om de stille tocht ook op 4 mei langs deze graven te  laten lopen. Dat is nog niet gerealiseerd, maar dat eerbetoon verdient respect ook om de Ootmarsummers, die deze bemanningsleden in hun armen hebben gesloten.  Ook na 85 jaar mogen we deze vier jonge jongens niet vergeten en omarmen we ook de Ootmarsummers, die zich altijd hebben ingezet om te blijven herdenken. Hun zoektocht is nooit tevergeefs geweest en wat heeft het prachtige momenten opgeleverd. Het is 85 jaar geleden dat deze bommenwerper neerstortte. We zullen deze  jonge bemanningsleden eigenlijk nooit mogen vergeten.

< Vorig / Volgende bericht