Foto: Tom Kruissink
Moeder natuur heeft in elk seizoen haar charme. Robert Westerhof, vogelkenner bij uitstek en lid van de vogelwerkgroep Heemkunde Ootmarsum, weet daar altijd een boeiend verhaal van te maken. De vogelsoort Kruisbekken zorgt momenteel voor een invasie. Bij ‘leken’ geen bekende vogel, maar na dit verhaal zal ook deze soort ingeburgerd raken. Een boeiend item en dat in een seizoen dat de vogels overwinteren en alleen bij de voederplekken ‘indruk’ maken. Niets is minder waar, ook in deze winterperiode valt er in de vogelwereld veel meer te beleven. Het onderstaande verhaal met prachtige illustratieve foto’s van meerdere ‘vogel’ fotografen onderstrepen dit bijzondere onderwerp. Geniet er van, met dank aan ‘ondergetekende’ Robert Westerhof.
Kruisbekken, die ons pad als vogelaars kruisen
Het najaar van 2013 zal de boeken ingaan als een goed invasiejaar voor een drietal soorten kruisbekken. Vanuit het hoge noorden zijn vele kruisbekken in Nederland neergestreken. Ook in onze omgeving zie en hoor je ze regelmatig. Het blijkt een invasiejaar voor deze soort te zijn. Al vanaf juli was er sprake van een toename in Nederland. Tijdens de Eurobirdwatch begin oktober belandde de kruisbek zelfs in de top 10 van meest waargenomen vogels! Ook nu hoor je ze nog regelmatig in de bossen, waaronder het Springendal, waar deze soort ook als broedvogel te vinden is.
Fotograaf: Tom Kruissink
Kruisbekken zijn vinkachtigen ter grootte van een huismus. Het zijn voedselspecialisten, die met hun kenmerkende gekruiste snavels onrijpe zaden uit gesloten kegels van naaldbomen kunnen peuteren. Dat zijn vooral lariksen en fijnsparren, maar onder andere ook grove den, zwarte den, douglas en sitka. Als dit voedsel minder voor handen is eten ze ook wel bessen of zaden van bepaalde kruiden, zoals distels en kruiskruiden.
Kruisbekkop fotograaf Tom Kruissink
Het opmerkelijke is dat er de afgelopen weken ook andere kruisbeksoorten in deze omgeving opduiken. Bij het Haagse bos, nabij Oldenzaal, werden witbandkruisbekken waargenomen. Deze vogels lijken sterk op de gewone kruisbek, maar hebben twee opvallend witte vleugelstrepen. Deze vogels eten ook voornamelijk zaden van de Lariks. Witbandkruisbekken zijn normaliter broedvogels van de uitgestrekte naaldbossen van Noordoost-Europa, met name Rusland.
Witbandkruisbek: fotograaf: Jayhawk
Een andere kruisbeksoort uit Scandinavië is de Grote kruisbek.
Begin oktober doken tot verrassing van de vogelaars de eerste grote kruisbekken op, eerst een paar, maar al heel snel ook groepjes. Dat de soort hier eigenlijk weinig is te zien, heeft te maken met het voedsel: het zaad van de grove den. Deze boomsoort vertoont geringe schommelingen in de productie van zaad en echte ‘mastjaren’ komen veel minder vaak voor dan bij fijnsparren. In jaren met veel dennenzaad groeit het aantal kruisbekken. Als het jaar daarop minder voedsel aanwezig is zakken de vogels af naar het zuiden en kunnen dan in Nederland terechtkomen. Het onderscheid met zijn kleinere familielid betreft vooral de extra grote snavel. Kegels van de grove den zijn namelijk veel harder dan die van de fijnspar, de boom waar vooral de ‘gewone’ kruisbek in te vinden is.
Op 11 december hoorden Partick Scholten en ondergetekende het geluid van meerdere grote kruisbekken op het Springendal. Het geluid klonk luider en week af van het voor ons bekendere kruisbekgeluid. De afgelopen dagen bleek er in Overijssel op meerdere plaatsen grote kruisbekken te zijn waargenomen.
Foto: grote kruisbek fotograaf: Jos van den Berg. De 2 bovenste vogels zijn 2 gewone kruisbekken en de 2 onderste zijn grote kruisbekken
(Foto mannetje grote kruisbek zittend op de grond. Fotograaf Chris van Rijswijk)
De verschillen in geluid kun je hieronder horen. De geluiden heb ik gevonden op de site: www.waarneming.nl
Geluid kruisbek
http://waarneming.nl/soort/sounds/284
Geluid grote kruisbek
http://waarneming.nl/soort/sounds/1272
Geluid witbandkruisbek
http://waarneming.nl/soort/sounds/352
Mocht je binnenkort weer in het Springendal komen, let dan eens op dit soort geluiden. En met een beetje geluk zie je deze prachtsoort (en) ook nog.
Bronnen:
