De stad Ootmarsum is gezegend met een rijke historie. Veel is bewaard gebleven, maar er is ook waardevol erfgoed in de loop der eeuwen verloren gegaan. Zo herinneren nog maar weinig sporen aan de ooit zo belangrijke Commanderij van de Duitsche Orde met aan het hoofd zijn Commandeurs. Daar komt op 19 december een bijzondere kentering in. Op het Ben Morshuisplein wordt op die dag het beeld van een Commandeur onthuld. Op een symbolische locatie, die de vroegere Commanderij en het historische stadscentrum met elkaar verbindt.
Een samenloop van omstandigheden
In september 2024 werd Hans Bolscher gebeld door Tonny Droste. Tussen 1976 en 2001 was de geboren Tubbergenaar werkzaam bij de gemeente Ootmarsum als hoofd Financiën en Belastingen. “Tonny is van ons stadje gaan houden,” vertelt Hans van Zuilekom, “Hij heeft een groot hart voor Ootmarsum en is op meerdere vlakken van groot belang geweest voor het stadje.” Dat bleek wel uit het gesprek tussen Hans Bolscher en deze voormalige gemeenteambtenaar. “Je moet me helpen,” liet hij weten. “Ik heb in die 25 jaar dat ik er heb gewerkt een geweldige tijd gehad. Ik wil dus iets achterlaten aan het stadje en dat moet iets bijzonders zijn, vandaar dit initiatief.” De boodschap was duidelijk en Hans Bolscher ging er mee aan de slag en nam daarover contact op met Hans van Zuilekom. Vanaf dat moment ‘vlogen’ er allerlei ideeën over de tafel. Duidelijk was dat Tonny het liefst een beeld wilde nalaten aan ‘zijn stadje’. “Meerdere suggesties kwamen voorbij en het moet een samenloop van omstandigheden zijn geweest dat Hans van Zuilekom hierover heel toevallig met Harry Oude Weernink in gesprek kwam. Hij, als één van de initiatiefnemers om de Commanderij terug te laten komen in ons stadje, had destijds een commandeursbeeldje laten maken door kunstenaar Mathilde Damhuis. De puzzelstukjes vielen in elkaar en met dat idee om een commandeursbeeld te creëren zijn wij naar Tonny Droste gegaan. Wat was hij enthousiast. Een man met allerlei slangen om nog wat zuurstof in zijn lichaam te krijgen, glom van top tot teen en hij wist zelfs zijn handen op elkaar te krijgen voor een meer dan kostbaar applaus, “beschrijft Hans Bolscher de prachtige reactie van Tonny Droste.
Initiatief verder uitgewerkt
De beide ‘Hansen’ werkten het initiatief verder uit. Helaas zonder de initiatiefnemer, die begin dit jaar kwam te overlijden. “Dat voelde in eerste instantie als een enorm gemis, maar gelet op zijn gezondheid ook als het einde van een lijdensweg. Tevens ervaarden we zijn dood als een teken om zijn laatste wens in vervulling te laten gaan. Met nog meer energie hebben we zijn plan om Ootmarsum ‘iets’ te schenken handen en voeten gegeven en dat is symbolisch, want letterlijk gaf kunstenaar Mathilde Damhuis het Commandeursbeeld op fraaie wijze vorm,” vertelt Hans van Zuilekom.
Onthulling op Ben Morshuisplein
Bolscher en van Zuilekom zijn bij de realisatie van het beeld niet over één nacht ijs gegaan. Ze hebben in alle zorgvuldigheid het proces begeleid. “We zijn er toch al een jaar mee bezig, nadat we de keuze gemaakt hadden om een manshoog beeld van ‘de Commandeur’ te laten vervaardigen. Voor de kunstenaar Mathilde Damhuis ook een uitdaging, omdat ze nog nooit een beeld in die grootte had gecreëerd. Verder hebben we een heel goed overleg gehad met de gemeente over de locatie van het beeld en zij hebben op alle mogelijke manieren hun medewerking verleend. De buren zijn op de hoogte gebracht. Tevens konden we een beroep doen op vrijwilligers, waaronder ook de bouwgroep van het Heemhuis. Zij verrichtten hand – en spandiensten en hebben geholpen bij de aanleg van de fundering en het plaatsen van de Bentheimer sokkel. Hartverwarmend om al deze support te ervaren. En hoe mooi was het dat onze kunstenaar ons tot in ieder detail op de hoogte hield en we samen vol trots het eindresultaat mochten zien,” laten Hans en Hans weten.
De onthulling is op vrijdag 19 december om 14.30 uur op het Ben Morshuisplein. De dochter van Tonny Droste, Lilian Wolthuis-Droste en zijn zus Elly zullen het beeld in brons onthullen. Oud-burgemeester Fleers, die Tonny Droste destijds aannam als ambtenaar is aanwezig. Hopelijk kan de huidige commandeur Jan Arent de Vos van Steenwijk aanwezig zijn. De voormalige commandeur baron Bentinck tot Buckhorst heeft laten weten er niet te kunnen zijn, maar komt eind dit jaar naar Ootmarsum om het beeld te bewonderen.
Commandeurs in Ootmarsum
Berend baron Bentinck tot Buckhorst werd in 2006 in zijn functie bij de Ridderlijke Duitse Orde bevestigd door H.M. Koningin Beatrix en werd benoemd als Commandeur van Ootmarsum. Hij was de 23e Commandeur van Ootmarsum. Per 8 december 2015 heeft hij zijn functie neergelegd. Aan deze functie is een interessant ver verleden gekoppeld. De eerste 9 commandeurs van Ootmarsum waren in functie van 1273 tot 1420. In dat jaar was Arnoldus van Almelo de laatste commandeur, die door de Balije van Utrecht was afgevaardigd. In dat jaar ging de Commanderij Ootmarsum over naar de Balije Westfalen in Münster en werd Herman van Keppel de 10e commandeur van Ootmarsum. Tot 1635 volgden hem verdere 12 commandeurs op. In dat jaar vond de secularisatie plaats van de Commanderij Ootmarsum en werd het landgoed particulier bezit van Rijksgraaf Johann Dietrich von Heyden, die later Drost van Twente werd.
Na de opkomst rond het jaar 1262 eindigde rond 1635 de macht van de Commanderij van Ootmarsum en werden de gebouwen in de jaren na 1811 afgebroken. Er is ondanks vele onderzoeken weinig tot niets teruggevonden dat zichtbaar herinnert aan de Commanderij van Ootmarsum. Wel zijn diverse afbeeldingen, zoals onder andere het beroemde schilderij van Hobbema en de afbeeldingen van de Commandeurs met familiewapens bekend. De Commandeur was ten tijde van de Commanderij Ootmarsum een machtig man en lieten zich ook graag zo uitbeelden.
Dit aspect in de geschiedenis van Ootmarsum was voor Tonny Droste, een man met een groot hart voor Ootmarsum, uiteindelijk de inspiratie om een beeld van een Commandeur te laten ontwerpen. Hij vond dat op die wijze een deel van de geschiedenis van de Commanderij levend bleef. Zijn wens wordt dus op vrijdag 19 december tastbaar onthuld met een bijzonder Commandeursbeeld op een meer dan symbolische plek.
