De Kuiperberg en Ootmarsum zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Die verbindende factor kwam ook veel terug tijdens de afsluiting van het herstelproject rondom en op deze markante plaats. De verschillende sprekers namen het woord verbinden in de mond om er maar mee aan te tonen hoe mens, natuur, cultuur, historie en kunst op de Kuiperberg met elkaar verbonden zijn. Gedeputeerde Hester Maij gaf het heel mooi aan.
“Voor de provincie is dit herstelproject de Kuiperberg een voorbeeld geworden. Dat gaan we gebruiken om ook op andere plekken in Overijssel dit verbindende aspect onder de aandacht te brengen. Ik voelde het gewoon tijdens onze wandeling door dit sprookjesachtige coulisselandschap rondom Ootmarsum. Op deze locatie weet men het landschap te behouden en te combineren met andere elementen, die elkaar alleen maar versterken. Iedereen, die daarbij betrokken is geweest, wil ik daarvoor hartelijk danken. Op deze prachtige Kuiperberg blijven we het verhaal vertellen over de geschiedenis van miljoenen jaren. Het mooie is ook dat dit nu zichtbaar is geworden en dat vele mensen nu en in de toekomst kunnen blijven genieten van deze bijzondere, historische locatie,” complimenteert Hester Maij alle betrokkenen. Ook waarnemend burgemeester Ineke Bakker kende lovende woorden en noemde ook de grondeigenaren, de familie Aarnink, Geerdink, Schutte en Ploeg voor hun bereidwilligheid om als particulieren in te stemmen met de procedures. “Het is een ingewikkeld proces geweest, maar met hulp van velen is hier iets unieks ontstaan,” aldus de burgemeester.
Eerbetoon aan Chris Ploeg
Eén van de particuliere landeigenaren was Chris Ploeg. Daar waar een drietal jaar geleden nog de tennisbanen, ’n Kotten en de midgetgolfbaan lagen, is inmiddels natuur geworden. Dat ging niet over één nacht ijs. In 2012 kon de gemeente melden dat dit gedeelte teruggegeven werd aan de natuur. “Het is voor mij een hele bijzondere plek,” vertelt Gerard Davina, de gemeentelijke kartrekker van dit Kuiperbergproject.
“Ik heb 5 minuten gekregen om over 10 jaar werk te vertellen. Dit stuk grond waar we nu over uitkijken behoorde aan Chris Ploeg toe en met hem hebben we vele gesprekken gevoerd. Hij heeft de kracht gevonden en uiteindelijk onze visie gedeeld om het terug te geven aan de natuur. Ik heb veel respect gehad voor zijn argumenten en uiteindelijk ging hij overstag met de woorden ‘Kiek’n wat ’t word’. Helaas is Chris overleden en kan hij deze dag niet meer meemaken, maar met dit beeld van hem, gemaakt door kunstenares Desirée Groot Koerkamp, willen we hem de eer bewijzen, die hem toekomt,” benadrukt Gerard Davina het belang van deze Ootmarsummer om dit gedeelte van de Kuiperberg onderdeel te laten uitmaken van het totale herstelplan. Dochter Frederique Ploeg sprak vervolgens de aanwezigen toe: “ ‘n Kotten is opgeofferd aan de natuur. Ik heb er als kind prachtige herinneringen aan. Een balletje slaan op de mooiste midgetgolfbaan van Twente en daarna een ijsje eten op het terras. De tijden veranderen en dat besefte mijn vader ook.
Deze omgeving is nu teruggebracht in haar oude allure. En dat heeft ook alles te maken met het Tukker zijn. Deze mensen willen niet op de voorgrond, kijken de kat uit de boom, zijn gastvrij en eerlijk en geloven in zichzelf. Daarnaast zijn ze trots op hun afkomst en met al deze goede eigenschappen en hun doorzettingsvermogen is hier toch iets heel moois ontstaan. Mijn vader was een Hagenaar, die een echte Tukker is geworden,” vertelt een geëmotioneerde Frederique Ploeg. Vervolgens onthult ze samen met interim burgemeester Ineke Bakker het prachtige portret van haar vader, die uitkijkt over zijn landgoed waar hij zo trots op was. ‘Kiek’n wat ’t word’, valt er te lezen naast zijn beeltenis. Zijn vrouw, dochter Frederique, verdere familieleden en de andere aanwezigen waren erg onder de indruk van dit bijzondere eerbetoon aan hun man en vader en aan de Ootmarsummer Chris Ploeg. Op heel toepasselijke wijze liet Marianne Oude Elberink haar nieuwe gedicht horen over de Kuiperberg en de woorden werden beelden op deze plek.
Fons Eijssink verbindt
Na het vervolgen van de wandeling stuitten de aanwezigen midden in het landschap op Fons Eijssink. Hij is één van de noabers en vertelde over het project ‘Terug naar de bron’. “Beste mensen, we zijn hier op een magnifieke plek. Als voorbereiding op deze bijeenkomst ben ik langs deze locatie gelopen. Een bosuil vergezelde me en was op zoek naar prooi en ik zocht planten. Ik stuitte op deze Bosbies. Een plantensoort, die zich hier in korte tijd opnieuw heeft ontwikkeld. Het is één van de gevolgen van dit herstelproject. Het mooie is dat de Latijnse naam Scirpus sylvaticus te maken heeft met harmonie, dus met verbinden,” legt een enthousiaste Fons Eijssink uit. “Er is de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in het herstel van de uitzichten vanaf de Kuiperberg. Nu kunnen we oogsten, want de resultaten zijn al zichtbaar. De natuur komt terug, omdat wij als mensen deze omarmen en met liefde uitdragen. Deze plant heeft in feite een vergelijkbare structuur met de bakstenen van Scholten en ook hier is een verbinding zichtbaar. Dat is toch mooi dat op een dergelijke plek deze verbanden gelegd kunnen worden. Het is dan ook mijn wens dat we als mens geïnspireerd blijven worden door de natuur.” Vervolgens overhandigde Fons Eijssink deze bosbies aan Desiréé Groot Koerkamp, omdat zij in haar werken in de muur de historie heeft teruggebracht. “Haar werken staan heel dicht bij de natuur en zij vindt daar ook de inspiratie,” is de heldere uitleg van Fons Eijssink.
De onthulling van de kunstwerken in en op de muur
Op het hoogste punt vond ook een ander hoogtepunt plaats en dat was de onthulling van de kunstwerken in de muur en ook bovenop de ‘Ootmarsumse wall’. Glaskunstenares Desirée Groot Koerkamp en beeldhouwer Berend Seiger hebben voor deze bijzondere kunstwerken gezorgd. Desirée creëerde de glazen panelen, die in de muur een plek hebben gevonden en een archeologische tijdlijn zichtbaar maakten.
Berend Seiger maakte een prachtig kunstwerk bovenop de muur bestaande uit meeuwen.
Kinderen onthulden de glaspanelen en spraken per kunstwerk deze tekst uit:
1. 35 miljoen jaar geleden, in het Tertiair. Twente lag in een ondiepe zee. Op de bodem ontstond een kleilaag waarin de resten van vele zeedieren bezonken. Er ontstonden fosforietknollen en zandlagen met fossielen. De haaientand is van een enorme haai.
2. 200.000 jaar geleden, in het Saalien. In deze voorlaatste ijstijd werd er door landijsgletschers een diep dal uitgesleten en worden grondlagen zijwaarts opgedrukt tot stuwwallen. De Kuiperberg ligt op een van die stuwwallen.
3. In een geologisch profiel is een opeenstapeling van tientallen meters dikke opgestuwde grondlagen te zien.
4. 35.000 jaar geleden, in de laatste ijstijd; het Weichselien. De omgeving van de Kuiperberg was een koude steppe waarin mammoeten en Neanderthalers rondtrokken.
5. Rond 1670 maakte Jacob Ruysdael hier de schetsen van het mooie uitzicht op Ootmarsum. In zijn atelier werden deze uitgewerkt tot een olieverfschilderij.
6. In de eerste wereldoorlog was er een tekort aan kunstmest. Als vervanging werden fosforietknollen gedolven uit de oude tertiaire kleilagen op de Kuiperberg. De fabriek waarin deze werden verwerkt staat nog aan de Oldenzaalsestraat.
7. Tot 1969 was er op de Kuiperberg de baksteenfabriek van B. J. Scholten. Het was een zogenaamde ´ringoven´. De miljoenen jaren oude tertiaire klei voor de bakstenen werd afgegraven uit diepe kleigaten. En zo ontstond de Kleikoel.
Voorzitter Nettie Aarnink van de Heemkunde Vereniging Ootmarsum liet weten dat van vroeger uit de schilder Jacob van Ruysdael geïnspireerd werd door de uitzichten vanaf de Kuiperberg. Dat gold ook voor Dingeldein en vertegenwoordigers van de ANWB met als gevolg de plaatsing van de Oriënteertafel. “ANWB voorzitter Edo Bergsma onthulde bijna 100 jaar geleden, in 1926, dit uitzichtspunt.
Onze Harry Hemmer gaf een tiental jaar geleden aan met zijn scherpe en alerte oog dat er van dit prachtige uitzicht, zoals Bergsma het beschreef, maar bitter weinig is overgebleven. Het was de eerste aanzet voor een omvangrijk herstelplan, waarbij landschapsarchitect André Bijkerk en Gerard Davina een hele belangrijke rol hebben gespeeld. Voeg daarbij diverse instanties, organisaties, bedrijven en particulieren en dan is het toch realiseerbaar om hier een ‘Gesammtkunstwerk’ te creëren waar we als Heemkunde bijzonder trots op zijn,” verwoordt Nettie Aarnink haar gevoelens.
En dan is er het moment van de onthulling. De kinderen van Desirée en John en een aantal neven en nichten hebben de plek ingenomen bij de panelen om daar de bijpassende zin uit te spreken. En dat gold ook voor het prachtige kunstwerk van Berend Seiger. De doeken worden verwijderd en dan zien de aanwezigen de kunstwerken één voor één voor hun ogen opdoemen. Met het zonlicht, de lichtinval wordt het direct een adembenemend schouwspel waar iedereen volop van geniet. Het is een prachtige toevoeging geworden op de Kuiperberg dat naast al deze kunstwerken ook een infopaneel rijker is geworden om de historie nog beter in beeld te brengen.
Voor de gemeente en de Heemkunde Vereniging een prachtige kroon op het werk van jarenlange inspanning. En deze 21e juli, op prima wijze begeleid door ceremoniemeester Gerard Hassink, zal een onvergetelijke plek innemen voor alle betrokkenen. De vroegere uitzichten zijn niet alleen hersteld, maar er is ook met het oog op de toekomst en een knipoog naar het verleden een onuitwisbare verbinding aangelegd tussen alle elementen, die in en om Ootmarsum een belangrijke plek innemen. Daarover konden de genodigden na afloop onder het genot van een drankje en een hapje en de toepasselijke muziek van Frank en Sanne nog napraten met een hersteld vergezicht vanaf de Kuiperberg. Met dank aan alle betrokkenen, kartrekkers, financiers en harde werkers.
De sfeervolle foto’s zijn van Caspar Kouijzer
