De overheid zet graag hoog in. Beleidsplannen worden met overtuiging gepresenteerd, doelen worden vastgesteld en het publiek krijgt te horen dat de aanpak welvaart en verantwoordelijkheid in balans brengt. De praktijk van de afgelopen jaren vertelt iets anders. Een reeks grote keuzes heeft het vertrouwen aangetast, markten onrustig gemaakt en uitkomsten opgeleverd die nooit de bedoeling waren. De energievoorziening raakte onder druk, bouwprojecten liepen vast en de gereguleerde kansspelmarkt werd krapper juist op het moment dat een hogere bijdrage aan de schatkist werd verwacht. Het gaat niet om slechte intenties. Het gaat om timing, weinig markttesten en de neiging om brede maatregelen door te drukken zonder de gevolgen stevig vooraf te toetsen.
Energie: de aardbevingen en kosten van Groningen
Groningen leverde decennialang energie en aanzienlijke inkomsten op. De rekening kwam in de vorm van geïnduceerde bevingen, schade aan woningen en oplopende compensatie. Productiebeperkingen en de uiteindelijke sluiting zorgden voor meer veiligheid, maar lieten ook een gat achter in de energieplanning. De import nam toe, prijsvolatiliteit trof huishoudens en bedrijven, en langlopende contracten moesten ad hoc worden herzien. De les is duidelijk: wanneer een systeem afhankelijk wordt van één bron, werkt elke correctie door in de hele economie. Afbouwen was juist vanuit veiligheid, alleen maakte de timing en het ontbreken van een stevig vervangingsplan de overgang zwaarder dan nodig.
Kansspelbeleid en de marktklem
Belastingmaatregelen en strakke marketingregels moesten de gereguleerde markt schoner en betrouwbaarder maken. De werkelijkheid pakt anders uit. Vergunde aanbieders dragen hogere lasten, de ruimte voor reclame is beperkt en de verwachte belastingopbrengst blijft achter.
Veel spelers kiezen inmiddels voor legale platforms met een soepelere ervaring en duidelijke consumentenbescherming. Deze nieuwe online casino aanbieders beschikken over een vergunning en staan onder toezicht, waardoor uitbetalingen worden gecontroleerd en persoonlijke gegevens zorgvuldig worden verwerkt. De aantrekkingskracht zit in eenvoudig aanmelden, snelle uitbetalingen en een overzichtelijk aanbod zonder gedoe. Tijdelijke pauzes en uitgavenlimieten zijn zichtbaar en makkelijk in te stellen, zodat mensen hun spelgedrag binnen perken houden. Het beleidsdoel ligt voor de hand: houd het legale aanbod aantrekkelijk, zodat men in het gereguleerde kanaal blijft in plaats van af te dwalen.
Stikstofbeleid en de bouwstop
Natuur beschermen is een nationale opdracht. De uitvoering rond stikstofregels maakte van die opdracht een knelpunt. Rechterlijke uitspraken haalden de eerdere aanpak onderuit en talloze woning- en infrastructuurprojecten botsten op een muur. Gemeenten, bouwers en investeerders bleven achter met vergunningen, herontwerpen en vertragingen die de kosten opdreven. Agrarische ondernemers voelden zich in het nauw gedreven, terwijl andere sectoren pleitten voor een andere behandeling. Tekorten op de woningmarkt lossen niet op wanneer de schop in de grond uitblijft. Milieudoelen werken het best wanneer termijnen en vergunningen voorspelbaar zijn en de last als eerlijk wordt ervaren.
Spoorambities die niet op tijd kwamen
Hoge-snelheidsplannen zagen er op papier sterk uit. De uitrol leverde vertragingen, technische problemen en discussies op. Materieel dat slecht tegen het weer kon, onduidelijkheid rond kaartverkoop en wisselende dienstverlening tastten het vertrouwen aan. Zakenreizigers weken uit naar auto of vliegtuig en de bereidheid om verder te investeren daalde. Het spoor kan een groot deel van binnenlands en grensoverschrijdend vervoer dragen, mits betrouwbaarheid voorop staat. Grote plannen betekenen weinig wanneer reizigers de dienstregeling niet kunnen vertrouwen.
Woningmarkt: de nasleep van de verhuurdersheffing
De verhuurdersheffing moest meer bijdragen opleveren van woningcorporaties. Jaren later waren de bijwerkingen zichtbaar. Nieuwbouw stokte, onderhoud stapelde zich op en wachtlijsten liepen op. Het terugdraaien van de heffing helpt, maar de schade aan de bouwstroom is niet in één jaar hersteld. Wonen is een pijplijnvraagstuk: wie die pijplijn verstoort, repareert haar niet met één besluit. Voorspelbare meerjarenregels werken beter dan korte belastingdruk gevolgd door plotselinge verlichting.
Cultuur: bezuinigingen en dunne agenda’s
Grote instellingen wisten zich na bezuinigingen te redden, maar kleine podia en lokale initiatieven hadden het zwaar. Het resultaat: minder evenementen, dunnere agenda’s en minder ruimte voor nieuw talent. Toerisme lijdt als de kalender leeg oogt en steden voelen vlakker aan wanneer de bühnes donker blijven. Publiek geld moet zorgvuldig worden uitgegeven; daar is iedereen het over eens. Te diep snijden tast juist het weefsel aan dat Nederlandse steden en dorpen aantrekkelijk maakt.
Wat deze dossiers verbindt
Elk dossier begint met een doel waar weinig mensen tegen zijn: veiligheid, natuur, eerlijke belastingen, betrouwbaar vervoer, meer woningen, zuinige besteding. Het gaat mis zodra maatregelen botsen met de praktijk. Markten reageren, mensen passen zich aan en nooduitgangen verschijnen. Beleid dat die reacties negeert, mist doelen en holt vertrouwen uit. De remedie is helder te beschrijven, al is de uitvoering taai: maatregelen kleiner opschalen, eerlijke effecttoetsen publiceren en het gereguleerde aanbod aantrekkelijk houden zodat mensen er vanzelf voor kiezen. Zo blijft het land stabiel terwijl veranderingen landen, in plaats van dat de rekening neerkomt bij het publiek.
